حاج شعبانعلی خلخالی کیست "حاجی شعبانعلی" که در کتب تواریخ معاصر ایران و استان با پسوند های "اردبیلی" ، "زنجانی" و "خلخالی" از آن نام برده شده است ، پیشه معماری داشته ، در شهرستان اردبیل از معمرین چنین نقل است که خانواده شعبانعلی که معماران حاذقی بوده از شهرستان زنجان برای تعمیر و ساخت گنبد بزرگ بازار اردبیل به این شهر آمده ، موطن گشته و به "معمار زنجانی" مشهور گشتند، همچنین با همین مضمون در کتاب "اردبیل در گذرگاه تاریخ" بابا صفری آمده است، معمارحمام قدیمی

چند پرده از زندگی جمال ملکوتی خلخالی معاون دکتر مصدق تیمســار فوالدوند گفت که در این صورت خونریزی خواهد شــد و ایــن خونریزی صورت خوشــی نخواهد داشــت. آقای نخستوزیر به ایشان فرمودند: »ما با کسی جنگ نداریم و الان دســتور خواهم داد که اگر از طرف ارتش بــه این خانه حمله ادامه یافت بــه هیچ وجه مقاومت نکنند ولــی از هجوم رجاله به خانه مــن جلوگیری کنید و برای اجــرای این منظور نیز چهار نفر از نمایندگانی که در آنجا تشــریف داشتند اعلامیه ای نوشــتند و منزل

کتاب ” خلخال و جنبش جنگل ” اثر تایماز نظمی” مجوز گرفت چرا میرزا از میان شهرها و مناطق مختلف تحت سیطره خویش، خلخال را انتخاب کرد؟ نقش خلخالی‌ها در نهضت هفت‌ساله جنگل چه بود که میرزای خسته و ناامید را به امید کورسوی همکاری رهسپار خلخال کرد؟ چرا وقتی که نزدیک‌ترین یاران و وفادارترین دوستانش، تنهایش گذاشتند و او تنهای تنها مانده بود، رو به سوی خلخال کرد و رهسپار آنجا شد؟ چنین سؤالاتی نگارنده را به مطالعه بیشتر در زمینه نقش خلخال در جنبش جنگل واداشت.

پیشه وری در نگاه دیگران کریم کشاورز که از زمان جنبش جنگل تا مجلس چهاردهم با پیشه وری دوستی نزدیکی داشت می نویسد: او خیلی باهوش ، خیلی درست و با انصاف بود. به گمانم مدتی در مدرسه ایرانیان باکو درس می داد. بعد از آن . مدرسه بسیار عالی علوم اجتماعی را . تمام کرده بود و همچنین در آنجا رشته رومه نویسی را خوانده بود» i حتی دشمنان پیشه وری هم به تحسین ایشان پرداخته اند. مادر محمد رضا پهلوي خانم تاج الملوك آيریملو درکتاب خاطرات خود ضمن شرح ملاقات خود با

شجاع لشکر هشجین ، مبارز نستوه آزادی یاسر پورهدایت در سرتاسر تاریخ پر فراز و نشیب مشروطه ایران بسیارند افرادی که با وجود تمام مجاهدت ها و دلاوری ها ی خستگی ناپذیرشان در راه آزادی ملت و مبارزه با استبداد ، متاسفانه نامشان در لابه لای صفحات تاریخ این نهضت عظیم به فراموشی سپرده شده است. رضا پاشازاده هشجین ملقب به شجاع لشکر و امیر مظفر از جمله این افراد است که در تاریخ مشروطیّت و وقایع بعد از آن نقش موثری ایفا کرده است.

خلخالی های فعال در فرقه دموکرات آذربایجان 1- سید جعفر پیشه وری 2- دکتر سلام الله جاوید هروآبادی 3- سرهنگ مرتضوی خلخالی (ساکن انزلی) 4- محرمعلی شمیده (رییس اتحادیه کارگران میانه و ناشر نشریه فدائی در میانه/ 1297-1371) 5- میر جلال پاشایف اندبیلی از فرماندهان ارشد نیروهای نظامی فرقه 6- میرزا جعفر اخگر (مقیم تبریز) 7- دکتر قباد اسماعیل نیا 7- دکتر حسن کیوی (به عنوان معلم در کیوی از مهر1325 تا آذر1325)

ابوالفتوح علوی خلخالی مرحوم حاج سید عبدالفتوح علوی , دکترای علوم ی و نماینده اسبق مجلس شورای ملی تحصيلات مقدماتي و ابتدائي خود را در خلخال فراگرفته و سپس جهت ادامه تحصيل به ترکیه مسافرت كرد. در علوم مختلف از جمله ادبيات استاد بود. در استامبول با سيد عبدالكريم، محمد علي تربيت و تقي زاده جهت استقرار مشروطيت همكاري داشته است. بعد از انقلاب مشروطيت به كارهاي مختلفي مشغول شد. در سال ۱۳۰۳ هجري شمسي بعد از رد اعتبار نامه ميرزا ابوالحسن ناصر سيف به عنوان يكي

به ‌بهانه‌ ‌بیستمین ‌سالگرد‌ فراق ‌‌هنر‌مند ‌بیدار‌و شایسته‌ ‌تئاتر‌خلخال ‌زنده‌یاد‌ حامد ‌فرجی وقتی خلخال سالن نمایش نداشت… شیرزادعسگری‌گورانسرابی براساس‌مستندات ‌موجود اولین تئاتر‌درسال‌۱۳۰۲درخلخال با اجرای ‌اپرای‌»۵۰یاشیندا‌جاوان» شروع شده و ادامه‌ داشته است. ولی انجمن‌ نمایش ‌خلخال ‌در ‌سال ‌۱۳۶۷ با همت ‌‌و تلاش ‌پیشکسوتان‌ و زحمتکشان ‌آن زمان ‌‌از ‌جمله‌‌ مرحوم احمد‌منتخبی، سید ‌فتاح ‌علوی، حاج ‌اسماعیل‌ صباحی، منوچهر‌ علیزاده، و تنی ‌چند ‌از ‌دیگر‌